De terugdraaiende teller en zonnepanelen

De terugdraaiende teller is in België definitief verleden tijd. Tenminste, als we de termijnen van alle overgangsregelingen passeren. Binnen de Europese Unie is de digitale meter verplicht gesteld om een beter inzicht te krijgen in het daadwerkelijke elektriciteitsverbruik van alle Europeanen. Vanaf 1 juli 2019 mogen daarom alleen digitale meters worden geplaatst. Dit is vanzelfsprekend ook van toepassing op België. Alleen is België, zoals wel vaker, enigszins verdeeld...

Wat is een terugdraaiende teller?

Met een terugdraaiende teller loopt jouw elektriciteitsteller terug wanneer jij energie levert aan het energienet. Zo’n terugdraaiende teller is heel voordelig voor mensen die zonnepanelen hebben. Op de momenten dat er veel energie wordt gegenereerd, gaat deze niet verloren, maar wordt het geleverd aan het net. Doordat de teller terugdraait bij de “injectie” in het energienet, wordt jouw gebruik in de uren dat jouw zonnepanelen geen energie genereren gecompenseerd, bijvoorbeeld in de nachtelijke uren. Hierdoor betaal je een stuk minder energiekosten.

Met zo’n terugdraaiende teller heb je ook geen batterijen nodig om energie op te slaan. Verse energie wordt direct geleverd aan het net zodat je ook niet te maken hebt met verloren energie door de matige efficiëntie van batterijen. Met de meeste batterijen heb je immers te maken met een klein rendementsverlies. En de opslagcapaciteit van batterijen is natuurlijk ook niet oneindig.

Analoge vs. analoge tellers

Traditioneel waren terugdraaiende tellers een analoge of mechanische meter met een draaischijf die letterlijk terugdraaide. Door de verouderde technologie en de toenemende mate van defecten, zijn de meeste analoge meters al vervangen. Maar zo’n 20% van de meters in België zijn nog analoog. Niet alle energiebedrijven zijn even snel met het vervangen en veel consumenten hebben de vervanging tegengehouden omdat zij profijt hadden van terugdraaiende tellers.

Moderne meters zijn elektronisch en kunnen ook geleverde energie apart registreren. Maar de meeste energieleveranciers steken hier een stokje voor. Hun verdienmodel is er immers niet bij gebaat dat iedereen maar kosteloos energie kan terugleveren. Zij willen juist dat consumenten het volle tarief betalen voor afgenomen elektriciteit. De vergoeding voor het injecteren van energie wordt steeds minder, en ook is er het prosumententarief om het eerlijker te maken voor iedereen.

De terugdraaiende teller is uitgeteld

Er zijn nog veel analoge meters te vinden in België omdat veel mensen het niet fijn vinden wanneer derden inzicht hebben in hun energieverbruik. Daarnaast leveren terugdraaiende energiemeters aanzienlijke voordelen met zich mee. Zo kan het voorkomen dat verbruikers per saldo niets betalen omdat ze evenveel verbruikten als dat ze leverden.

Deze consumenten maken echter wel gebruik van het energienetwerk waardoor een bepaalde vergoeding zeker op zijn plaats is. Daarom is een prosumententarief in het leven geroepen. Dit is een bedrag per kWh capaciteit als vergoeding voor het gebruikmaken van het energienetwerk. Zo draaien niet alleen mensen zonder zonnepanelen op voor de netwerkkosten, maar ook mensen die dubbel gebruikmaken van het netwerk (afnemen én leveren).

Nu de digitale meter is verplicht, wordt de terugdraaiende teller in etappes uitgefaseerd. Iedereen zal daarom op den duur moeten overschakelen naar een tariefsysteem met de digitale meter waarbij je betaalt voor elektriciteit op basis van je daadwerkelijke afname van het net. 

Juridische trajecten

Vele consumenten hebben rechtszaken aangespannen tegen energieleveranciers en de overheid om hun terugdraaiende tellers te behouden. De rechtszaken hadden primair als doel om de financiële voordelen te behouden. De investering in zonnepanelen wordt immers minder rendabel zonder de terugdraaiende teller. Hier is uitgekomen dat er een compensatieregeling is ingevoerd.

Vlaanderen vs. Wallonië

Hoewel er in zowel Vlaanderen als Wallonië terugdraaiende tellers zijn en prosumententarieven zijn ingevoerd, zijn er veel verschillen in regelingen te zien. Ook de snelheid van invoering van digitale meters verschilt van elkaar. In beide regio's is er een overgangssysteem zodat consumenten niet van de ene op de andere dag te maken hebben met flinke financiële gevolgen.

Vlaanderen

In 2021 is het recht op de terugdraaiende teller afgeschaft in Vlaanderen. Nieuwe meters zijn sowieso altijd digitaal en uiterlijk op 1 juli 2029 moeten alle analoge meters zijn vervangen door een digitale meter. Netbeheerders bepalen zelf de timing van de vervanging en weigering of uitstel is niet meer mogelijk. Wel is er een overgangsregeling voor Vlamingen die vóór 2021 zonnepanelen lieten installeren. Zij kunnen nog 15 jaar genieten van het systeem van de terugdraaiende teller om de mogelijkheid te hebben hun investering terug te verdienen.

Wallonië

In Wallonië werd over het algemeen geen haast gemaakt met de vervanging van de analoge meters. Echter, vanaf 2024 is ook voor de Walen een kantelpunt. Wie vanaf 2024 zonnepanelen laat plaatsen komt niet meer in aanmerking voor het systeem met de terugdraaiende teller; vanaf dit jaar worden alleen digitale meters geplaatst. Daarnaast is de doelstelling dat tegen 2030 minimaal 80% van de woningen een digitale meter heeft. Wie vóór 31 december 2023 zonnepanelen heeft laten plaatsen, kan tot 2030 gebruik blijven maken van de terugdraaiende teller om de investering terug te verdienen.

Op naar een nieuw tijdperk

Concluderend is de terugdraaiende meter op zijn retour. Door verschillende factoren konden vele Belgen, zowel Vlamingen als Walen, nog lange tijd gebruikmaken van de financiële voordelen van zo’n terugdraaiende teller met zonnepanelen. Ook al moesten de mensen die energie leverden aan het net een prosumententarief betalen.

Energieleveranciers willen dat consumenten gewoon het volle tarief betalen voor afgenomen stroom. Daarom zijn alle nieuw geïnstalleerde meters digitaal zodat ze het actuele verbruik kunnen meten. Daarnaast zijn er in heel België heldere plannen gemaakt om binnen enkele jaren alle analoge meters te vervangen door digitale meters. Zo moeten in het volgende decennium alle woningen voorzien zijn van een digitale meter, precies zoals de Europese Unie aangeeft als richtlijn.

Consumenten die recentelijk zonnepanelen hebben geplaatst, hebben bij de terugverdientijd natuurlijk rekening gehouden met het voordeel van de teruglopende tellers met zonnepanelen. Daarom worden zij tegemoetgekomen met een overgangsregeling. Zo hebben ook zij nog de tijd om hun investering terug te verdienen zodat ze niet voor een financiële strop komen te staan.